سال ۲۰۲۳ سالی بود که با هوش مصنوعی در ابعاد مختلف زندگی مواجه شدیم و مطمئن نبودیم که قرار است سمت و سوی آن به چه جهتی برود.
هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۳ به جریان غالب در حوزه تکنولوژی تبدیل شد. این فناوری برای مدت طولانی در مسیر ورود به زندگی روزمره انسان بود و راه درازی را برای تطبیق با فانتزی‌های علمی تخیلی مردم در مورد ماشین‌های شبیه انسان طی کرد.
کاتالیزور اصلی در سالی مملو از هیاهوی هوش مصنوعی، ChatGPT بود. این ربات چت محور به جهانیان دیدگاهی اجمالی از پیشرفت‌های اخیر در علم کامپیوتر را ارائه داد و همه توانستند یاد بگیرند که این فناوری چگونه کار می‌کند یا با آن چه کارهایی می‌توان انجام داد.
«فی فی لی»، دانشمند پیشگام هوش مصنوعی، می‌گوید: «من می‌توانم این زمان را یک نقطه عطف در تاریخ بنامم. امیدواریم که سال ۲۰۲۳ به خاطر تغییرات عمیق در حوزه فناوری و همچنین بیداری عمومی در ذهن مردم ماندگار شود. امسال سالی بود که مردم فهمیدند مفهوم این تکنولوژی چیست، چگونه می‌شود از آن استفاده کرد و تاثیرات خوب و بد آن چگونه خواهد بود.»
ترس از هوش مصنوعی
اولین ترس از هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۳ و بلافاصله پس از روز سال نو آغاز شد، زمانی که کلاس‌های درس بازگشایی شدند و مدارس از سیاتل تا پاریس شروع به مسدود کردن ChatGPT کردند. نوجوانان قبلاً نیز از چت بات‌هایی که در اواخر سال ۲۰۲۲ منتشر شده بود، برای نگارش مقاله و پاسخ‌دهی به تست‌ها استفاده می‌کردند.
مدل‌های زبانی بزرگ این تکنولوژی در پشت فناوری‌هایی مانند ChatGPT با حدس زدن مکرر کلمه بعدی در یک جمله پس از «یادگیری» الگوهای مجموعه‌های عظیمی از آثار نوشته شده توسط انسان کار می‌کنند. آنها اغلب حقایق را اشتباه می‌گیرند، اما خروجی‌ها آنقدر طبیعی به نظر می‌رسید که کنجکاوی در مورد پیشرفت‌های بعدی هوش مصنوعی و استفاده بالقوه آن برای فریبکاری و جعل را در ذهن بسیاری از افراد برانگیخت.
نگرانی‌ها و ترس از هوش مصنوعی زمانی تشدید شد که گروه جدیدی از ابزارهای مولد هوش مصنوعی، نه فقط کلمات بلکه تصاویر جدید، موسیقی و صداهای مصنوعی را ایجاد کردند و به این ترتیب معیشت هر کسی که می‌نویسد، طراحی می‌کند، می‌نوازد یا کدنویسی می‌کند را دچار تهدید کردند. این امر به اعتصاب‌های نویسندگان و بازیگران هالیوود و چالش‌های قانونی هنرمندان تجسمی و نویسندگان پرفروش نیز دامن زد.
برخی از معتبرترین دانشمندان حوزه هوش مصنوعی هشدار دادند که پیشرفت کنترل نشده این فناوری به سمت پیشی گرفتن از انسان‌ها و احتمالاً تهدیدی برای موجودیت آنها پیش می‌رود، در حالی که دانشمندان دیگر این نگرانی‌ها را بیش از حد نامیدند یا توجه را به خطرات فوری‌تر جلب کردند.
تا فصل بهار، دیپ‌فیک‌های ایجاد شده توسط هوش مصنوعی، که برخی طبیعی‌تر از بقیه بودند، به کمپین‌های انتخاباتی ایالات متحده وارد شدند، جایی که یکی به دروغ دونالد ترامپ را نشان داد که کارشناس ارشد سابق بیماری‌های عفونی کشور را در آغوش گرفته است. این فناوری همچنین باعث شد که تشخیص تصاویر واقعی و ساختگی جنگ در اوکراین و غزه به طور فزاینده‌ای دشوار شود.
تا پایان سال، بحران‌های هوش مصنوعی به سازنده خود ChatGPT و استارت‌آپ OpenAI در سانفرانسیسکو نیز سرایت کرد و پس از آن، این آشفتگی‌ها به اتاق‌های جلسات دولتی در بلژیک منتقل شد، جایی که رهبران سیاسی از سراسر اروپا در آنجا جمع شدند و پس از روزها گفتگوهای فشرده، توافقی برای اولین پادمان‌های حقوقی این تکنولوژی در جهان پدیدار شد.
قوانین جدید مربوط به هوش مصنوعی تا سال ۲۰۲۵ اجرایی نخواهد شد و سایر نهادهای قانونگذار، از جمله کنگره ایالات متحده، هنوز تا تصویب قانون خود فاصله زیادی دارند.
هیاهوی خیلی زیاد هوش مصنوعی
شکی نیست که محصولات تجاری هوش مصنوعی که در سال ۲۰۲۳ رونمایی شدند، دستاوردهای تکنولوژیکی را در خود گنجانده‌اند که تحقیقات اولیه هوش مصنوعی که به اواسط قرن بیستم بازمی‌گردد را عملی ساختند.
اما طبق گفته شرکت تحقیقات بازار گارتنر، که از دهه ۱۹۹۰ آنچه که «چرخه هیاهو» فناوری نوظهور می‌نامند را ردیابی کرده است، آخرین روند هوش مصنوعی مولد در اوج دوران تبلیغات قرار دارد. یک ترن هوایی چوبی را تصور کنید که تا بالاترین بلندی پیش می‌رود و در آستانه فرود آمدن به سمت چیزی است که به عنوان «نقطه سرخوردگی» توصیف می‌شود.
«دیو میکو»، تحلیلگر گارتنر می‌گوید: «هوش مصنوعی مولد درست در زمان اوج انتظارات قرار دارد. ادعاهای گسترده‌ای از سوی فروشندگان و تولیدکنندگان هوش مصنوعی مولد در مورد قابلیت‌ها و توانایی آن در ارائه این قابلیت‌ها وجود دارد.»
گوگل در این ماه به دلیل ویرایش ویدئویی از تواناترین مدل هوش مصنوعی خود، به نام جمینی، انتقاداتی را به خود جلب کرد؛ به گونه‌ای که محتوای تولید شده چشمگیرتر و بیشتر شبیه به انسان بود.
میکو گفت که توسعه‌دهندگان پیشرو هوش مصنوعی راه‌های خاصی را برای استفاده از جدیدترین فناوری‌ها پیش می‌برند که بیشتر آنها با خط فعلی محصولات آنها مطابقت دارد، خواه موتورهای جستجو باشند یا نرم‌افزارهای بهره‌وری در محل کار و این بدان معنا نیست که جهان به همین شکل از آن استفاده خواهد کرد.
او گفت: «به همان اندازه که گوگل و مایکروسافت و آمازون و اپل دوست دارند ما روشی را پیش بگیریم که آنها آن را به ما ارائه می‌دهند، من فکر می‌کنم که پذیرش در واقع از پایین به بالا اتفاق می‌افتد.»
آیا این بار فرق می‌کند؟
به راحتی می‌توان فراموش کرد که این اولین موج تجاری سازی هوش مصنوعی نیست. تکنیک‌های بینایی رایانه‌ای که توسط لی و دانشمندان دیگر توسعه داده شد، به مرتب‌سازی پایگاه داده عظیمی از عکس‌ها برای تشخیص اشیا و چهره‌ها و کمک به هدایت خودروهای خودران کمک کرد و پیشرفت‌های تشخیص گفتار، دستیارهای صوتی مانند سیری و الکسا را به بخشی از زندگی مردم تبدیل کرد.
«تام گروبر»، یکی از بنیانگذاران سیری، که اپل آن را خریداری کرد، گفت: «زمانی که سیری را در سال ۲۰۱۱ راه‌اندازی کردیم، در آن زمان این اپلیکیشن سریع‌ترین رشد مصرف‌کننده و تنها برنامه اصلی هوش مصنوعی بود که مردم تا به حال تجربه کرده بودند. این ویژگی نهایتا با آیفون به یکپارچگی رسید.»
اما گروبر بر این باور است که آنچه اکنون در حال رخ دادن است، بزرگترین موجی است که تا به حال در حوزه هوش مصنوعی رخ داده است، که احتمالات جدید و همچنین خطرات را در پی دارد.
گروبر می‌گوید: «همه ما از اینکه به‌طور تصادفی با این آموزش‌های ماشینی و مدل‌های زبانی مواجه شدیم، تعجب کردیم. این واقعا شگفت انگیز است.»
خطرات ممکن است در سال ۲۰۲۴ به سرعت رخ دهند، زیرا انتخابات ملی بزرگ در ایالات متحده، هند و جاهای دیگر ممکن است با دیپ فیک‌های تولید شده توسط هوش مصنوعی همراه شوند.
گروبر گفت: «در بلندمدت، زبان، ادراک بصری و قابلیت‌های برنامه‌ریزی گام به گام فناوری هوش مصنوعی می‌تواند چشم‌انداز یک دستیار دیجیتالی را تقویت کند، اما تنها در صورتی کاربردی خواهد بود که به حلقه داخلی جریان زندگی دیجیتال ما دسترسی داشته باشد.»
گروبر ادامه داد: «آنها می‌توانند شما را با گفتن جملاتی مانند شما باید این ویدئو را تماشا کنید، شما باید این کتاب را بخوانید، یا باید به پیام‌های این شخص پاسخ دهید، مدیریت کنند. این کاری است که یک دستیار اجرایی واقعی انجام می‌دهد.»